Historia Magdaleny W., która w kajdankach żegnała synka, budzi wiele pytań. Ekspert wyjaśnia, jakie możliwości daje prawo w takich sytuacjach.

Historia Magdaleny W. (22 l.), którą w maju mundurowi przyprowadzili na pogrzeb jej czteromiesięcznego synka zakutą w kajdanki, wywołała olbrzymie emocje. Teraz głos w sprawie zabrał dr Paweł Czarnecki z Katedry Postępowania Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego. — Obowiązujące prawo dopuszcza odroczenie kary pozbawienia wolności. Jeżeli osobą skazaną jest matka małego dziecka — nawet na okres trzech lat — powiedział.

W połowie maja zmarł przebywający pod opieką rodziny zastępczej czteromiesięczny Oskar. O umieszczeniu w pieczy chłopca i jego trzyletniej siostry zadecydował koordynator pieczy po tym, jak matka dzieci została zatrzymana w celu doprowadzenia jej do zakładu karnego — za oszustwa kobieta została skazana na 120 dni pozbawienia wolności.

Dr Paweł Czarnecki, społeczny kurator sądowy dla nieletnich i mediator w sprawach karnych, wyjaśnił w rozmowie z PAP, że obowiązujący w polskim prawie katalog kar za przestępstwo oszustwa obejmuje: grzywnę, ograniczenie wolności oraz pozbawienie wolności od sześciu miesięcy do ośmiu lat. Wskazał też na możliwości prawne dla popełniających przestępstwa kobiet

Jeżeli osoba uznana za winną nie była wcześniej karana, wyraziła żal co do popełnionego przestępstwa, a prognoza kryminologiczna jest pozytywna, to z reguły w tego typu sprawach nie orzeka się kary pozbawienia wolności bezwzględnej, lecz stosuje się kary nieizolacyjne, na przykład karę ograniczenia wolności albo grzywnę — jeżeli pozwala na to stan majątkowy — powiedział karnista.

Tak, jego zdaniem — choć zastrzegł, że nie zna akt sprawy — powinno być w przypadku Magdaleny W

Jak podkreślił, w sytuacji, kiedy zasądzona zostaje kara pozbawienia wolności — nie dłuższa niż rok — istnieje możliwość zawieszenia kary. Po okresie próby, jeśli skazany przejdzie ją pozytywnie i wypełni wszystkie obowiązki, kara zostaje uznana za odbytą. Przepisy dopuszczają to rozwiązanie, o ile popełnione przestępstwo miało charakter incydentalny, sprawca żałuje popełnionego czynu i istnieje szansa na poprawę zachowania

Przypomniał, że od wyroku sądu rejonowego można się odwołać, składając apelację do sądu okręgowego. Wyrok zatem podlega kontroli innych sędziów. W takiej sytuacji sąd wyższej instancji kontroluje prawidłowość kary i jeśli uzna ją za zasadną, wyrok jest prawomocny i musi zostać wykonany.

— W Polsce nie wykonuje się wyroków, które nie są prawomocne. Jeżeli pani została uznana za winną, a wyrok się uprawomocnił, powinna stawić się we wskazanym zakładzie karnym i odbyć swoją karę — podkreślił ekspert.

Jednocześnie zauważył, że zgodnie z obowiązującym prawem sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności, jeżeli jej natychmiastowe wykonanie pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki.

— Tak się dzieje w przypadku, kiedy matka musi pozamykać pewne sprawy, uporządkować swoje życie, czy przygotować dzieci do pobytu w rodzinie zastępczej. Natomiast w sytuacji, kiedy skazana jest w ciąży lub ma pod swoją opieką małe dziecko, sąd może odroczyć karę do momentu, kiedy ukończy ono trzy lata. W tym czasie nikt tej kobiety nie zatrzyma, ale w momencie, kiedy dziecko podrośnie, będzie musiała się stawić w zakładzie karnym — powiedział ekspert.

Według niego skazana Magdalena W. jako matka dwójki małych dzieci mogła wnioskować o odroczenie kary.

Dodał, że przepisy przewidują też zasądzenie przerwy w odbywaniu kary, o którą — poza osobą skazaną — może wnioskować m.in. dyrektor zakładu karnego. Każda taka sprawa rozpoznawana jest indywidualnie i sąd penitencjarny może przychylić się do wniosku, jeśli sytuacja kobiety jest szczególna.

Co do zasady, kobiety i mężczyźni odbywają kary na podobnych zasadach. Różnice dotyczą typu zakładu karnego (wyróżniamy zamknięte, półotwarte i otwarte) — kobiety są osadzane w zakładach typu półotwartego. Dopuszczają one pewną swobodę: cele są otwarte w ciągu dnia, skazani mogą korzystać z własnej odzieży, być zatrudniani poza zakładem karnym, otrzymywać przepustki, obowiązuje inna liczba odwiedzin.

Dodatkowe prawa dotyczą także kobiet w ciąży i matek. W Polsce są dwa zakłady karne — w Grudziądzu i Krzywańcu — przy których działają domy dla matki i dziecka. Osadzone mogą w nich przebywać ze swoimi dziećmi do trzeciego roku życia — o ile nie ma innej osoby, która mogłaby zająć się dzieckiem i pozwala na to sytuacja (m.in. rodzaj popełnionego przez kobietę przestępstwa czy sytuacja zdrowotna dziecka). I kobiety, i dzieci są tam otoczone specjalistyczną opieką, w tym psychiatryczną i psychologiczną.

Według statystyk Służby Więziennej 31 maja 2025 r. liczba osadzonych kobiet i mężczyzn (tymczasowo aresztowanych, skazanych i ukaranych) wynosiła blisko 70,5 tys. — z czego niespełna 4 tys. (5,3 proc.) to kobiety.